တၢ်ကယၢကယဲအလွဲၢ်အကလုာ်ကလုာ်တမံၤ
လၢနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အဆံ‚ ၀့ၢ်လိဒိၣ်မ့ၢ်၀့ၢ်တ၀့ၢ်လၢ အဖှိၣ်ထီၣ်သး ဒီးကလုာ်တဖၣ် လၢ အဟဲလၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၃၃ နံၣ်‚ ပှၤကွဲးလံာ်တၢ်ကစီၣ် ကလ့ရၠာစးီဘၢး ကွဲးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကီၢ်အဲကလံး အ၀့ၢ်ခိၣ်ဖးဒိၣ်‚ ဒ် ‘‘တၢ်ကယၢကယဲ‚ ပှၤကညီအကလုာ်ကလုာ်ဒီး တၢ်ကတိၤအကျိာ်လီၤဆီတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢ ၀့ၢ်လိဒိၣ်အပူၤ’ န့ၣ်လီၤႉ တၢ် ‘ကယၢကယဲအလွဲၢ် အကလုာ်ကလုာ်အံၤ‚ မ့ၢ်ဒံး တၢ်အုၣ်သးလၢ တနံၤအံၤဒၣ်လဲာ်အပူၤ လၢဘၣ်တၢ်ကျဲၣ်ကျီတၢ်ဒီး တၢ်နၢတၢ်နွါ‚ တၢ်ကလုၢ်အသီၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢကမျၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်တဖျၢၣ်အသိးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဃံ တၢ်လၤလၢ တၢ်အိၣ်သးလၢ အလီၤဆီအံၤ မ့ၢ်တၢ်ပတီၢ်တတီၤလၢ တၢ်သးလီၤ ကတုၤအတၢ်မိၤန့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ၀့ၢ်ဖးဒိၣ်အကျါတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဒီးဒ်၀့ၢ်တဖျၢၣ်ဂ့ၤတဖျၢၣ်ဂ့ၤလၢ အအိၣ်ပှဲၤဒီး ပှၤကူပှၤကညီၤအသိး‚ ၀့ၢ်လိဒိၣ် စ့ၢ်ကီး တမ့ၢ်၀့ၢ်လၢ အတအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်ဆီတလဲဟဲစိာ် တၢ်တၤတၢ် သ့ၣ်တဖၣ်အါမးလီၤႉ တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ် တဘျီဘျီ ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်န့ၣ်လီၤႉ ဒီးတၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤလၢ ၀့ၢ်လၢအဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ပှၤကညီအစုလၢ…
တၢ်တဟံးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်
ပှၤဃိာ်ဖိတဖၣ် ထၢဖှိၣ်တၢ်ကမှံၤလၢ ကျဲကပၤ ဒ်သိးကမၤစှၤလီၤတၢ်ဆၢကတီၢ် လၢတၢ်လီၤဘၣ်ဃိာ်အခါ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢ အခိးအ၀ဲသ့ၣ်‚ လၢအမ့ၢ် ကၠ့မ် လီၤတကူၢ် လီၤဃံၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ် ဃ့ၢ်သဖှိဆူ အ၀ဲအအိၣ် လၢကမၤစၢၤတၢ်ဒီး သ့ၣ်ညါဘၣ် လၢ ကၠ့မ် လိၣ်ဘၣ် တၢ်ယါဘျါန့ၣ်လီၤႉ ဃိာ်ဖိတဂၤ‚ ဟံးန့ၢ်ကၠ့မ်အလီတဲစိလၢ ကကိးတၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်လီၤႉ လၢခံ‚ ပၢၤကီၢ်အ၀ဲၤကျိၤစံးဘျုး ပှၤဃိာ်ဖိတဖၣ်လၢ အလီၤဘၣ် ဃိာ်တဒၢးဃီတဖၣ်လၢ မၤစၢၤ၀ဲလၢ အဟ့ၣ်ထီၣ်၀ဲလၢ အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခိၣ်လၢ တၢ်ကဒိးန့ၢ်တၢ်ယါဘျါတကီၢ်ခါ‚ လီၤလီၤဆီဆီ‚ ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ညိကွံာ် ကၠ့မ် လၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ် နးနးကျံၤကျံၤလၢ ကလံၤကျီတၢ်ဆါဒီး တစူးကါတၢ်အိၣ်သးအံၤလၢ အကစၢ်ဒၣ်၀ဲ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဃ့ၢ်သ့၀ဲအဃိန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤလၢအဘၣ် တၢ်မၤအီၤလၢပှၤလီၤဘၣ်ဃိာ် တဒၢးဃီ တဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အဒ်သိးဒီး စီၤပီလူးဒီး စီၤစံလၤဘၣ်ႉ ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်လီၤဘၣ်ဃိာ်‚ ဘၣ်တၢ်ဖ@‚ ဒိတီၢ်ဒီးတ့ၢ်လီၤဆူ ဃိာ်ပူၤ‚ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးထီၣ် နးနးကလဲာ် တဘျီလၢ မၤလီၤ တဲာ်ကွံာ်တၢ်စၢဃာ်ထးသွဲတဖၣ်ဒီး ဃိာ်အBတဲၤအိးထီၣ်အသးလၢ…
တၢ်ကလီကလီအကျဲလၢ တၢ်မူအသီ
တၢ်တနီၤနီၤ တဂိာ်တသီၣ်ဖဲလၢ နတလဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲယဒၢထီၣ် ယဖိ၀ဲၢ်ကိ ကတီၢ်‚ ယဖးလံာ်အကလုာ်ကလုာ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဆံးစၢ်ဖိဒီး ဒိကနၣ်တၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်လၢအဂၤအဆံဘျဲၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်ဆံးစၢ်အဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ယတယာ်ဆိတသ့လၢ တၢ်ကကဲထီၣ်သးနီၢ်နီၢ်နီတမံၤလၢ တၢ်အံၤ ကမၤသး ဒ်လဲၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်လၢယနီၢ်ခိကဘၣ်မၤ၀ဲအံၤ‚ ဖျါလၢ အကဲထီၣ်သးတသ့၀ဲဘၣ် န့ၣ်လီၤႉ
ထဲသိးဒီး စီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အပူၤလၢ ၁ ကရၠာစးံၣ်သူး အပူၤလၢ အမ့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလၢ ယွၤဟ့ၣ်လီၤပှၤ ခီဖျိကစၢ်ခရၠာစးံာ် န့ၣ် ဖျါလၢ တၢ်နၢပၢၢ်အီၤတန့ၢ်လၢ ပှၤလၢအတလဲၤခီဖျိဘၣ်တ့ၢ် တၢ်အံၤန့ၣ်ဘၣ်လီၤႉ တၢ်အံၤဖျါလီၤဂာ်မး ဒ် ‘တၢ်ကလီကလီ’‚ လၢကစံးလၢတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ဟဲခီဖျိသ့၀ဲလၢ ထူၣ်စုညါဒီး တၢ်သံလၢ အဘၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်လၢ တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်‚ တၢ်ဃၣ်ကွံာ်သးဒီး တၢ်မဲာ်ဆှးလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ‘တၢ်ကလီကလီ’ အံၤ မ့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤ ခီၣ်က့ၤလၢ စီၤပီလူး စံၣ်တဲၤတဲလီၤ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ…
တံၤသကိးတဂၤလၢ ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၇ သီ‚ ၁၉၃၉ နံၣ် ပှၤသၢဂၤလၢအဟးဃုတၢ်ထူးတၢ်တီၤလၢ တၢ်ဘျၢလီၤလး‚ ပိာ်ထီၣ်အခံဒီး ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကခူၣ်တၢ်လၢ ဟီလံၣ်၀ူး တၢ်လီၢ် ဖဲတၢ်ဒုးနဲၣ် တၢ်ဂဲၤဒိအလီၢ်အချၢလၢ ကလံၤထံး ခဲလဖိနံယၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ် ဟးဃု ကၣ်ဟူကၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤလၢ အပၣ်ဃုာ်ဒီး ထူ‚ လၢၢ်၀ါဒီး ပလဲတဖၣ်လၢတၢ်ကစီၣ်လၢ အဟူထီၣ်သါလီၤလၢ တၢ်ခူၣ်လီၤဘျၢလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ်လၢ အပူၤကွံာ် ၇၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲသ့ၣ်တထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်နီၤတမံၤဘၣ်ႉ ဖဲအခူၣ်တၢ်ပှဲၤထီၣ် ၂၄ သီ၀ံၤ‚ အ၀ဲသ့ၣ်ခူၣ်ဘၣ် လၢၢ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်ဒီး ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်ခူၣ်လီၤအတၢ်မၤလီၤႉ တၢ်လၢ အမၤ၀ံၤဘၣ်၀ဲန့ၣ် မ့ၢ်ထဲဒၣ် တၢ်ပူၤအလဲၢ်လၢအအိၣ်ထဲဒၣ် ၉ (ပ့ၣ်) တပူၤ‚ အယိာ် ၄၂ (ပ့ၣ်) န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤသဒၣ်ကွံာ်တၢ်အံၤလီၤႉ
ပှၤကူပှၤကညီန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤကမၣ်တၢ်သ့လီၤ ပ၀ဲကိးဂၤ‚ တဘျီဘျီ ပလီၤတူာ်လီၤကာ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ လံာ်စီဆှံစံးဘၣ်ပှၤလၢ သးစၢ်စီၤမၢ်ကူးဟးသဒၣ်ကွံာ် စီၤပီလူး ဒီး ဘၢ်နါဘၤ လၢတၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်လဲၤတခါ…
တၢ်ထုကဖၣ် ဒ်ထိၣ်မိၢ်ဟုထိၣ်အဒံၣ်ဖိတဖၣ်
လၢယဖၣ်ကပူၤအချၢ ထိၣ်ရၠာစးီးဘ့ၣ်ဖိတဖၣ် မၤအသွံလၢ ဃိးမဲၢ်ခံလၢ တၢ်လီၤပၢၤတတီၤ လၢဟံၣ်ချၢခိၣ်ဒုးအဖီလာ်လီၤႉ ယကွၢ်မုာ်ဒိၣ်မးလၢ အ၀ဲထၢဖှိၣ်ထီၣ် တပံၢ်တဖၣ်ဒီး ဘှီအသွံ၀ံၤ‚ ဟုအဒံၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကိးဂီၤ‚ ယသမံသမိးကွၢ် တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် လၢ အဘၣ်ထွဲဒီးထိၣ်မိၢ်ဖိလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ကိးဂီၤစုာ်စုာ်‚ တၢ်လီၤဆီတအိၣ်၀ဲဘၣ်ႉ ထိၣ်ရၠာစးီးဘ့ၣ်အဒံၣ်တဖၣ် တၢ်ဘၣ်ဟုအီၤယံာ်၀ဲ ခံနွံန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်တသူၣ်စူၤသးစူၤဒ်သိးအံၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီလၢယဂီၢ်ဘၣ်ႉ ထီဘိယအိၣ် ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်လၢ အထီဒါတၢ်ဘၣ်အိၣ်ခိးတၢ်အတၢ်မၤ‚ လီၤလီၤဆီဆီ‚ လၢတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ယ၀ၤဒီးယၤ‚ ပဘၣ်အိၣ်ခိးတၢ်လၢ ဘူးကပှဲၤထီၣ် ယဲၢ်နံၣ် ဃၣ်ဃၣ်လၢ ယကလုၢ်ဖိ ပဖိအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ ပူၤကွံာ်နံၣ်လၢအဆံ‚ ပှၤကွဲးလံာ် ခဲးသရၠာစးံမါ့ှှၢၣ်ကွဲးတၢ်ဒ်အံၤ‚ တၢ်ထုကဖၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒီး တၢ်အဒံၣ်တဖၣ်လၢ အတဖးထီၣ် တဘျီဃီ ဖဲတၢ်ဟုအီၤ၀ံၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ
၀ံဃဘးကူာ် ဘၣ်ကနိလိာ်သးဒီး တၢ်အိၣ်ခိးတၢ်လၢ ကဒိးန့ၢ် တၢ်အစၢလၢ တၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ သူၣ်သးသဘံၣ်ဘုၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအိၣ်ဘရၣ်အိၣ်ဘှီၣ်ဒီး ဘၤဘူလိၣ် အတၢ်မၤအၢမၤနးတၢ်လၢ ကလံၤထံးယူဒၤအဘီမုၢ်န့ၣ် ၀ံဃဘးကူာ် အၢၣ်လီၤတၢ်လၢ ‘ယကဆၢထၢၣ်လၢပၢၤတၢ်အလီၢ်‚ ဒီးယကပာ်ယသးလၢ…
